Auteursrecht en beeldmateriaal
Auteursrecht op beeldmateriaal is best wel ingewikkeld. Want stel, je bent voor jezelf begonnen en je wilt een website maken. Wanneer mag je dan foto’s van internet gebruiken voor je website?
Het zal niet de eerste keer zijn, dat iemand een kwade mail krijgt toegestuurd van een fotograaf omdat er een foto op een website staat zonder bronvermelding, toestemming en/of betaling. En dat is nog niet het ergste dat je kan overkomen, als je ongevraagd foto’s van het internet plukt en plaatst in je blogs of op je site. Want voordat je het weet, stuurt een boze fotograaf geen mailtje met het verzoek het beeldmateriaal te verwijderen of te betalen, maar staat je een heuse rechtszaak te wachten. Niet fijn.
Daarom is het goed de regels in acht te houden. En je ervan bewust te zijn wat wel en wat niet mag.
Auteursrecht
In veel gevallen is het niet toegestaan foto’s van het internet te plukken en ze ongevraagd te gebruiken. Want op foto’s zit auteursrecht. Net als op tekst, overigens, maar daarover meer in een ander blog.
“Auteursrecht is het recht van iemand die iets gemaakt heeft (een beeld, foto, schilderij, tekst, muziekstuk, enzovoorts) om zelf te bepalen wat er met dat werk gebeurt. Dus wie het mogen zien/horen/lezen, en of mensen er iets aan mogen veranderen. Vanwege het auteursrecht moet je altijd toestemming vragen aan de maker van een foto, of je die foto mag gebruiken voor een website, folder, tijdschrift enzovoorts.”
Bron: auteursrecht.nl/auteursrechtwijzer/Mag-ik-fotos-of-plaatjes-van-internet-gebruiken
Zo laat de website auteursrecht.nl weten. Daar staat min of meer in Jip-en-Janneke taal beschreven wanneer je beeldmateriaal van het internet mag gebruiken voor je publicaties. On- en offline.
Kennisbank DuPho
De beroepsorganisatie DuPho heeft een kennisbank op de website gezet met daarin uitgebreide informatie over dit onderwerp.
Hieronder de belangrijkste punten waar je op moet letten als je “gratis” gebruik wilt maken van beeldmateriaal op het internet.
Wanneer hoef je geen toestemming te vragen?
Nieuwsberichten en reportages: Voor de pers en uitzendingen via radio, televisie en internet gelden enkele inperkingen op het auteursrecht. De gedachte hierachter is dat de media zo snel en volledig mogelijk nieuws naar buiten moeten kunnen brengen.
Citaten: bij het gebruik van beeldmateriaal als citaat moet het deel uitmaken van:
- een aankondiging,
- beoordeling,
- wetenschappelijke verhandeling,
- polemiek
- of iets vergelijkbaars.
En verder moet het als onderwerp daarin besproken zijn, wil het zonder toestemming gebruikt mogen worden.
Rechtszaken
Er zijn echter al een aantal rechtszaken geweest. Daarin bepaalde de rechter dat het medium – dat op basis van deze regel ongevraagd en onbetaald een foto geplaatst had – toch over de brug moest komen.
Naamsvermelding
Neem daarom altijd het zekere voor het onzekere en benader de fotograaf en vraag (liefst schriftelijk) om toestemming voor plaatsing van het materiaal. Al dan niet gratis. En vergeet dan ook niet de naam van de fotograaf te vermelden, voor zover die dat zelf niet al heeft gedaan.
Je mag bovendien een foto niet zelf bewerken. En vervolgens plaatsen als eigen werk. Of zonder vermelding van de naam van de maker van het oorspronkelijke werk.
De regels binnen het auteursrecht
Onderwijs en wetenschap: “Onderwijsinstellingen mogen zonder toestemming van de rechthebbenden voordrachten en voorstellingen vertonen”, aldus DuPho.
Echter, als je je werkstuk voor school op internet zet, voor iedereen toegankelijk, dan moet je wel weer toestemming hebben of vragen voor het gebruik van plaatjes die je van internet af haalde.
Kopiëren voor eigen gebruik: iedereen mag zonder vergoedingsplicht traditionele vormen van kopieën maken voor eigen oefening, studie of gebruik. Dus natekenen, overschrijven, schilderen, fotokopieën maken en ook analoog fotograferen. Met modern materiaal kopiëren is echter niet toegestaan.
Uitputting: als een fotograaf een afdruk zijn foto verkoopt of weggeeft aan een ander, behoudt hij het auteursrecht. De ontvanger mag de afbeelding wel cadeau geven of aan iemand anders verkopen, zonder daarvoor toestemming te vragen aan de maker. Maar niet publiceren!
Openbare kunstwerken: “Op grond van artikel 18 van de Auteurswet is het toegestaan om bouw- en beeldhouwwerken die zijn gemaakt om permanent in openbare plaatsen te worden geplaatst, op tweedimensionale wijze af te beelden zoals ze zich aldaar bevinden”, zo stelt DuPho
Incidentele verwerking: Dit is een wetsartikel dat vooral betrekking heeft op de fotografen: wat mogen zij fotograferen en wat niet.
Opsporingsbelang: “Zonder toestemming van de fotograaf mogen dus ook foto’s van slachtoffers, vermisten of voortvluchtige verdachten in de media worden getoond. Er bestaat geen verplichting tot naamsvermelding van de fotograaf evenmin als een vergoedingsplicht”, aldus DuPho.
Eigendom op fotoarchieven: in een archievenconvenant zal ook worden ingegaan op de vraag hoe archieven zouden moeten omgaan met digitale bestanden.
Arenarecht: van voetbalclubs. Dit beperkt de mogelijkheden en vrijheden van (sport)fotografen. Ook mogen foto’s van voetbalwedstrijden pas na het laatste fluitsignaal worden verspreid.
Conclusie
Je mag vrijwel nooit zonder toestemming van de maker afbeeldingen van internet gebruiken voor je website!
Wij zijn natuurlijk geen juristen. En ook de wetgeving is aan verandering onderhevig. We kunnen daarom niet garant staan voor de juistheid van het bovenstaande. Desondanks kan dit artikel een aardige richtlijn voor je zijn als je beeldmateriaal wilt gebruiken van het internet.
Jurist
Wil je echt zeker zijn van je rechten en plichten bij het verspreiden van foto- en filmmateriaal, schroom dan niet om contact op te nemen met een jurist. Hieronder ook nog enkele informatiebronnen die kunnen helpen bij het bepalen van wat wel en wat niet mag op dit vlak.
Toestemming vragen
We willen je verder op het hart drukken voorzichtig te zijn en uit voorzorg toestemming te vragen van fotografen of filmmakers. Het liefste voordat je hun materiaal gebruikt. Zelf foto’s maken voorkomt veel problemen. Maar ook daarin kun je obstakels tegenkomen.
In een volgend blog schenken we aandacht aan portretrecht. Want die is natuurlijk mede actueel geworden dankzij de invoering van de privacywet, de AVG.
Ook willen we in een volgend blog aandacht besteden aan het downloaden van gratis en betaalde stockfoto’s.
Meer info
Meer informatie over auteursrecht vind je op:
Workshop Zakelijk Bloggen
In onze workshop Zakelijk Bloggen en Storytelling vertellen wij uitgebreid over auteursrecht. Zowel voor tekst als voor beeldmateriaal.
Wil je dus meer weten over dit onderwerp en wil je zelf leren bloggen?
Meld je dan aan voor de workshop via onderstaande knop of ga naar ons contactformulier. Dan kun je nadere informatie aanvragen over de inhoud van de workshop. Het is ook mogelijk om groepskorting te krijgen bij het aanmelden met 2 of meer personen.
Sfeerbeelden
_-_(1).jpg "camera met telelens op statief")
“Het draaiende gedeelte van de hoogwerker komt bij het zijdelings zwenken niet buiten de spiegelbreedte van het voertuig.”
Woorden als misschien, wellicht en eventueel doen erg veel afbreuk aan de kracht van je tekst. Er zit veel besluiteloosheid in zulke woorden. Wat voor invloed heeft dat op de lezer, denk je?