Als ondernemer zet je regelmatig een bericht op je website of sociale media. Soms heb je daar niet direct een afbeelding bij en ga je die googlen of op een stockfoto site zoeken. Er is dan sprake van een foto voor commercieel gebruik, ook als het bericht niet direct gericht is op de verkoop van een product of dienst. Zo’n zakelijk bericht dient namelijk als uiting voor je marketing.
Doordat het valt onder ‘commercieel gebruik’ moet je extra voorzichtig zijn met de auteursrechten op het beeldmateriaal. Sommige fotografen en andere makers van beeldmateriaal staan alleen niet-commercieel gebruik toe.
Hoe vind je een foto die je in zakelijke teksten mag gebruiken?
Drie handige manieren om een foto voor commercieel gebruik te vinden:
- Google afbeeldingen en filter op ‘Gelabeld voor hergebruik’
- Lees de service voorwaarden of licenties van stockfoto sites
- Kies voor Public Domain, copyleft of CC0
Moet ik daar echt op letten?
Voor wie twijfelt de verdere uitleg te lezen. Dit staat letterlijk op Google support:
“Het is belangrijk te weten dat uw inhoud kan worden verwijderd op basis van een claim wegens auteursrechtschending, zelfs wanneer u:
- De eigenaar van het auteursrecht vermeld
- …”
En ook als inbreuk op auteursrecht niet opzettelijk gebeurt is degene die de inbreuk pleegt schadeplichtig.
Dus lees verder! Zonder veel moeite is schenden van auteursrecht op afbeeldingen te voorkomen.
Met Google Afbeeldingen
Door bij Google Afbeeldingen op Tools te klikken krijg je meer zoek-opties, waaronder ‘Gebruiksrechten’. Standaard staat die op ‘Niet gefilterd op licentie’. Kies daar voor ‘Gelabeld voor hergebruik’. (‘Gelabeld voor hergebruik, inclusief aanpassing’ heb je alleen nodig als je de afbeelding zozeer verandert dat je zelf auteursrecht krijgt op de aangepaste afbeelding.) Als je doorklikt op een afbeelding zie je of bronvermelding of naamsvermelding van de maker verplicht of gewenst is.
Met stockfoto sites
Het klinkt misschien weinig aanlokkelijk om de voorwaarden van stockfoto sites te gaan lezen, maar er zijn genoeg goede sites die ook een korte, simpele tekst hebben die duidelijk maakt wat wel en niet mag. En gratis afbeeldingen voor commercieel gebruik bieden. Bijv. bij Unsplash en Pixabay.
Enkele termen die handig zijn om te kennen bij het lezen van meestal Engelstalige licenties/voorwaarden:
- ‘attribution’ of ‘credit’: naamsvermelding van de maker en/of de site. Bij sommige sites is dit verplicht, tenzij je voor hun beeldmateriaal betaalt. Vaak krijg je dan bij het downloaden de gewenste tekst of link te zien en kan je die kopiëren. Tekst kan je als onderschrift gebruiken. Een link kan je als URL bij de afbeelding vastleggen zodat je naar die site gaat als je er op klikt.
- ‘editorial use only’: alleen te gebruiken voor nieuws of iets dat van publiek belang is, commercieel gebruik is dan niet toegestaan
- ‘royalty free’: je betaalt niet per kopie maar eenmalig een bedrag
Publiek domein, copyleft of CC0
Buiten Google en stockfoto sites kan je zoeken naar afbeeldingen die publiek domein zijn. Die zijn geheel vrij van auteursrechten. Naamsvermelding is daarbij niet nodig. Hetzelfde geldt voor beelden die copyleft of CC0 zijn. Ze worden ook wel aangeduid met ‘PDM’ (Public Domain Mark) of met deze symbolen:
Creative Commons
‘CC’ staat voor ‘Creative Commons’. Dit is een initiatief “om creatieve werken vrijer beschikbaar te stellen dan bij traditioneel auteursrecht of copyright mogelijk is, […]
Ze heeft gezorgd dat de licenties begrijpelijk zijn zowel voor de mens als voor machines (de metadata) […]” (Wikipedia). Dit wordt veel gebruikt, o.a. door Wikipedia, Google(!) en veel erfgoedinstellingen, zoals bijv. het Rijksmuseum. Hierbij zie je met letters of icoontjes wat wel en niet mag. Anders dan bij CC0 is hier dus niet alles toegestaan! Er bestaan 6 types CC-licenties. De afkorting ‘NC’ geeft aan dat alleen Niet-Commercieel gebruik is toegestaan, symbolisch: 
D.w.z. dat je afbeeldingen met andere CC-licenties ook voor zakelijke teksten mag gebruiken. Naamsvermelding van de maker is altijd verplicht. Daarnaast ben je verplicht om ook te linken naar de betreffende Creative Commons licentie (Creative Commons Nederland). Dan blijft ook bij verdere verspreiding duidelijk wat er wel en wat er niet mee mag.
Meer informatie in deze gerelateerde blogs van het Social Media Duo:
- Wanneer mag je foto’s van internet gebruiken voor je website?
- Auteursrecht en tekst. Wat mag wel en wat mag niet?
Met dank aan
De afbeelding bovenaan dit artikel zal iedereen bekend zijn. De foto is publiek domein. Ik heb de vrijheid genomen er het bovenste donkere deel van af te snijden. Het schilderij is veel indrukwekkender dan de foto, ga kijken in het Rijksmuseum. Met dank aan Rembrandt van Rijn en Wikimedia.